Ik hoorde laatst een discussie tussen twee wetenschappers over de oplossing van de klimaatproblematiek. De een: het is vijf voor 12. De ander: nee, het is al vijf over 12. Dit ging niet over feiten, maar over het gevoel van urgentie. De eerste lijkt te zeggen: de problemen zijn groot, maar we kunnen het tij nog keren. De tweede lijkt te zeggen: het is al te laat, het gaat hoe dan ook mis. Moeten we nu optimistisch of pessimistisch zijn? Misschien kunnen de feiten ons helpen.
In de meeste rijke landen daalt de uitstoot van broeikasgas al een paar decennia, terwijl de economie groeit. Voor een deel komt dat omdat we producten kopen die in andere landen worden geproduceerd; de uitstoot is daardoor verplaatst. Maar het komt ook omdat we minder en schonere energie gebruiken. Nederland stoot nu 31% minder broeikasgassen uit dan in 1990, volgens gegevens van het CBS. En als zonne- en windenergie steeds goedkoper worden, kan de uitstoot nog verder worden teruggedrongen.
Daar staat tegenover dat de bevolking groeit en ook de consumptie neemt toe. We kopen meer en we vliegen meer. Dus wat we winnen aan efficiënter produceren met schonere energie, wordt deels weer teniet gedaan door de groei van de consumptie. Het blijft dus belangrijk dat consumenten, wij allemaal dus, ons gedrag aanpassen en minder spullen kopen, meer hergebruiken en recyclen, minder vliegen, en minder dierlijke producten gebruiken. En willen we dat ook? In een rapport uit 2021 van het Sociaal en Cultureel Planbureau wordt gemeld, dat zo’n driekwart van de mensen matig of ernstig bezorgd is over de klimaatverandering, vooral voor de komende generaties. Tweederde van de mensen vindt dat de mensheid zo snel mogelijk in actie moet komen, omdat het anders te laat is. Driekwart van de mensen, aldus hetzelfde rapport, ziet het belang van energiebesparing, energietransitie en een andere manier van leven in om klimaatverandering tegen te gaan. Dat zijn hoopvolle gegevens. Dus komt het nu allemaal wel goed? Laat ik het zo zeggen: ik denk dat het vijf over 12 is, en ik denk ook dat we het tij nog kunnen keren. Het is nooit te laat, als we er maar serieus werk van maken.